آیا پیش آمده که بعد از مکالمه با یک نفر احساس بدی داشته باشید چون نتوانستید آن طوری که می خواستید با او ارتباط برقرار کنید؟ آیا هیچ وقت شده یک مکالمه را قطع کنید در حالی که از خودتان می پرسید واقعا چه اتفاقی افتاد؟
جرئت مندی یا جرئت ورزی نوعی شیوه ارتباط است که موثر بودن ما در برابر دیگران را بسیار افزایش می دهد و بهترین پیامدهای ارتباطی را تولید می کند. جرئت مندی می تواند موارد زیر را بهبود دهد:
- بهبود روابط بین فردی
- افزایش عزت نفس
- به حداقل رساندن استرس
- کاهش احساس درماندگی/افسردگی
- کاهش تعارض ها/اضطراب
- یادگیری احترام به خود
- برخورد محترمانه با دیگران
- به دست آوردن احساس کنترل
به طور کلی 4 شیوه ارتباط وجود دارد:
- منفعلانه
- پرخاشگرانه
- منفعل-پرخاشگر
- جرأت مندانه
فردی که شیوه ارتباط او منفعلانه است به این گرایش دارد که به هر قیمتی شده از تعارض اجتناب کند. این فرد احساس ناراحتی را درونی سازی خواهد کرد به جای اینکه ریسک کند که دیگران را ناراحت کند. این شیوه ارتباط احتمالا به یک موقعیت باخت-برد منتهی می شود و به احساس قربانی بودن، خشم و نفرت و از دست دادن حس کنترل می انجامد.
فردی که از این شیوه در خیلی از تعامل های روزمره اش استفاده می کند این باور زیربنایی را دارد که نیازهای دیگران مهم تر از نیاز خود او است و اگر بایستد و صحبت کند دیگران او را نادیده می گیرند یا او را رد می کنند. این فرد معمولا عزت نفس پایینی دارد و تشخیص نیازهای خودش و آگاهی به اینکه چگونه آن ها را به شیوه درست تری برآورده کند برای او مشکل است.
فرد پرخاشگر موقعیت برد-باخت ایجاد می کند. این فرد از ایجاد ترس و کنترل برای ارضای نیازهای خودش استفاده می کند و در ارتباطش با دیگران به آنان صدمه می زند و برای آنان احترامی قائل نیست. این فرد باور زیربنایی دارد که قدرت و کنترل تنها راه های برآورده کردن نیازها هستند. این فرد در واقع بر اساس یک احساس بی کفایتی واقعی عمل می کند و ممکن است از همدلی با دیگران ناتوان باشد.
فرد پرخاشگر-منفعل ترکیبی از اجزای دو شیوه ارتباطی بالا را به کار می گیرد. او به این گرایش دارد که از به آینده انداختن و اهمال کاری، فراموش کاری، و بازدهی پایین عمدی استفاده کند به جای اینکه در ارتباطاتش با دیگران راست و مستقیم باشد.
فرد جرات مند مستقیما در جهت ایجاد یک موقعیت برد-برد حرکت می کند. این شیوه ارتباطی هم به حقوق و نظرات خود فرد احترام می گذارد و هم به حقوق و نظرات دیگران. این فرد بر اساس این باور عمل میکند که هر کدام از ما مسئول حل مسائل خودمان هستیم و هیچ یک از طرفین ارتباط لازم نیست خودش را برای طرف مقابل توضیح دهد. این فرد مسئولیت تصمیم ها و اعمال خودش را می پذیرد.
شیوه ارتباطی که ما "انتخاب" می کنیم تحت تأثیر چندین عامل است. نقش های جنسیتی اغلب بر شیوه ارتباطی ما اثر می گذارند. بعضی اوقات پسران از کودکی به صورت فرهنگی شرطی سازی می شوند که "قوی" باشند، که برنده شدن چیزی است که بیش از همه اهمیت دارد. گاهی اوقات از کودکی به دختران آموزش داده می شود که نقش اصلی آن ها این است که به دیگران خیر برسانند، به هر قیمتی خوش خو و خوش رو باشند و اینکه ارزشمند بودن با روابط با دیگران تعریف می شود. والدین ما و الگوهای نقشی ما، رسانه ها و شخصیت خود ما همه در ارتباط ما با دیگران نقش دارند.
ارتباط جرات مندانه چگونه است؟
بخش زیادی از ارتباط ما غیرکلامی است. فردی که شیوه ارتباطی جرات مندانه دارد زبان بدنی دارد که بازبودن و پذیرا بودن را نشان می دهد. موقعیت بدن او راست است، و حرکات او روان و آرام اند، تون صدای او واضح است و لحن او بالا و پایین می رود. فرد جرات مند تماس چشمی خوبی برقرار می کند و از فضای فیزیکی شخصی آگاه است.
فرد جرات مند وقتی که به ارائه نظراتش می پردازد با علاقه مندی نظراتش را ابراز می کند و همچنین برای شنیدن دیدگاه طرف مقابل باز و گشوده است. او مستقیم است، اما بحث و جدل نمی کند و تهدید آمیز صحبت نمی کند. او از مسخره کردن یا حرف هایی که پشت سر افراد وجود دارد به عنوان شیوه ارتباطی استفاده نمی کند. او با سکوت و از ترس اینکه دوست داشته نشود عقب نمی نشیند.
وقتی که فرد جرات مند از دیگران بازخورد دریافت می کند، می تواند گوش دهد و آن چه که فرد مقابل می گوید را بپذیرد حتی اگر با آن موافق نباشد. برای بسیاری از افراد دریافت بازخورد سخت است، حتی زمانی که این بازخورد مثبت است. چند بار یک فرد از شما تعریف کرده است و شما به سادگی آن را نادیده گرفته اید یا کم انگاشته اید به جای اینکه آن را بشنوید و به سادگی بگویید "متشکرم"! هیچ کس دوست ندارد بازخورد منفی بشنود، اما فرد جرات مند به انتقاد با حمله متقابل، انکار، یا احساس اضطراب و بی کفایتی پاسخ نمی دهد. او آگاهانه شیوه پاسخش به انتقاد را انتخاب می کند.
او ممکن است از طرف مقابل بخواهد واضح تر موضوع را توضیح دهد تا مطمئن شود آن چیزی را که طرف مقابل می گوید درست شنیده است. او می تواند احساسات دیگران را تأیید کند، بدون اینکه لزوما با بازخورد فرد موافق باشد. اگر بازخورد منفی واقعا به جا و درست باشد، او مسئولیتش را می پذیرد.
راهکارهایی برای ایجاد ارتباط جرات مندانه
- به موقعیت بدن خود با توجه نگاه کنید—تمرین کنید که از صدا و زبان بدنی باز و جرات مندانه استفاده کنید.
- قبل از اینکه صحبت کنید فکر کنید. چند ثانیه صبر کنید تا مطمئن شوید کلام شما پیام شما را به درستی بیان می کند و به همان شیوه ای که شما می خواهید بیان کند.
- در مواردی که لازم نیست، عذرخواهی نکنید.
- به یاد داشته باشید "نه" گفتن قابل قبول است و اشکالی ندارد.
- به یاد داشته باشید هر شخصی حق دارد نظری متفاوت داشته باشد و تلاش نکنید که دیگران را قانع کنید نظر شما نظر "درست" است. همچنین بدانید که نیازی نیست عذرخواهی کنید یا برای کارتان توجیه بیاورید.
چند نکته نهایی
- صبر داشته باشید—یادگرفتن رفتارهای جدید زمان می برد و در ابتدا سخت خواهد بود.
- تمرین به بهبود می انجامد
- انتظار مقداری مقاومت از سمت دیگران را داشته باشید
- جرات مند بودن ممکن است هرگز به اندازه منفعل بودن یا پرخاشگر بودن راحت نباشد، اگر این ها شیوه های قبلی شما باشد، اما پاداش هایی که در پی آن می آید ارزش تلاش برای آن را دارد
- به بهبودهای خودتان توجه کنید و خودتان را به خاطر آن ها تأیید کنید